maandag 18 april 2011

Aanwinst van manuscriptkaart van de Amstel tussen Amsterdam en Gouda uit 1818.

Onlangs heeft het Historisch Museum te Ouder-Amstel een unieke kaart van de Amstel aangeboden aan het waterschap Amstel, Gooi en Vecht als aanvulling op de door het waterschap bewaarde historische archieven van de rechtsvoorgangers. De afgelopen jaren zijn door deze Historisch Museum vaker historische bestanden die afgedwaald waren in eigendom overgedragen aan het waterschap. Voorbeelden zijn een kaart uit 1802 van de Holendrechter en Bullewijker polder, een notulenboek van heemraadschap de Bijlmermeer en tekeningen van waterstaatkundige objekten uit de collectie Rigter. Het waterschap heeft destijds als herinnering en dank een reproductie van de kaart aan de vereniging geschonken. Vanwege de recente overdracht geef ik hierbij een korte toelichting op de nieuwste aanwinst. Over de kaart is voor het eerst gepubliceerd door Peter van Schaik in Speuren en Ontdekken in augustus 2009.


Kaart van de gehele loop van de Amstel in 1818 met optie inzoomen. Klik hier. 



De kaart heeft als onderwerp de Amstel en de vaart van Amsterdam naar Gouda met daarin gelegen bruggen, sluizen en aangrenzende situaties, tevens diepten beneden het Amsterdams peil evenals de profielen in rode cijfers. De kaart is gemaakt in 1818 door ingenieurs van Waterstaat en Publieke Werken A. Kommers en J.A. van Essen en de opzichter van het hierna te noemen heemraadschap L. van Heusden. De kaart toont diepteprofielen ten behoeve van het beter bevaarbaar maken van de Amstel. Soortgelijke details van andere jaren zijn ook vastgelegd in het archief van het heemraadschap ten behoeve van de taakuitvoering. Op de kaart zijn letters gebruikt voor verwijzingen naar de diepteprofielen naast de waterloop. De kaart bestaat uit 14 aan elkaar geplakte delen van ca 60 bij 90 cm en meet totaal 650 x 120 cm. De kaart toont een slingerend verloop van de Amstel en biedt veel details van de aan de oever grenzende percelen. De kaartdelen die niet aan de Amstel grenzen laten grote witte vlakken zien. Op de kaart staan vele namen van gebouwen, paden, watergangen en aangrenzende polders. Deze kaart is van grote historische betekenis is omdat hierop voor het eerst vele details zijn verwerkt en samengebracht die tot dat jaar niet eerder op deze schaal op kaart werden vastgelegd. Het uitzonderlijke formaat van deze kaart uit die tijd behoort tot de grootste van Nederland.
De handgetekende kaart is in goede staat met uitzondering van enkele kleine beschadigingen. Lange tijd was de kaart opgerold in een houten kist en daardoor mogelijk afgedwaald van de bijbehorende bestanden van het archief. Gezien het formaat en de staat van de kaart zal de kaart vermoedelijk niet uitgerold aan een wand hebben gehangen. De kist met de kaart werd met een register door een particulier aangeboden bij de Historische Museum van Ouderkerk. Vervolgens is de kaart in 2011 aan het waterschap geschonken als aanvulling op het archief van het heemraadschap van den Amstel en Nieuwer-Amstel.
Bij het waterschap kan de kaart nu bewaard worden bij de andere archiefbestanden over de waterhuishouding in het werkgebied van het waterschap. Via het waterschap is de kaart goed vindbaar omdat de kaart is opgenomen in het beheer- en zoeksysteem van de archieven van het waterschap, We zijn dankbaar dat we als gevolg van  de goede samenwerking van de Historische Museum van Ouderkerk en het waterschap de unieke en historisch waardevolle kaart voor een breder publiek beschikbaar kunnen stellen voor raadpleging. Zodra de kaart gedigitaliseerd is kan het publiek deze via de website van het waterschap bewonderen en raadplegen voor historisch onderzoek.
Deze manuscriptkaart is gebruikt voor een gedrukte variant met minder details door J.de Jong voor een eigen uitgave van het heemraadschap. Deze gedrukte versie van de kaart van 1824 is ook op de website te zien.


Fragment van de kaart van de Amstel nabij Watergraafsmeer en Ouderkerkerdijk. Klik hier.
Gedrukte kaart van de loop van de Amstel tussen Amsterdam en Gouda uit 1824. Klik hier.
Vergelijk hierbij het formaat van de kaart van Zijnen in Tilburg van 3 bij 4 meter. Klik hier.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten