Grachten in Amsterdam 400 jaar

De grachten in Amsterdam waren vanaf het ontstaan in beheer bij het stadsbestuur. De langste tijd was de zorg niet in handen van een waterschap. Daarom is de meeste informatie in archieven te vinden bij het stadsbestuur in het verleden en niet in de waterschapsarchieven.

Bij het beheer van de grachten is de betrokkenheid van het waterschap uitgebreid in de recente tijd. Het hoogheemraadschap Amstelland maakte gedurende vele eeuwen gebruik van het stadswater voor de afwatering van het boezemgebied ten zuiden van de stad. Pas vanaf 1997 maakt een deel van het gebied van de stad en de grachten onderdeel uit van het beheersgebied van hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht. De taken op het gebied van het oppervlaktewater zijn formeel overgedragen door het stadsbestuur aan het bestuur van het waterschap. Tegenwoordig is Waternet de uitvoerende instantie. De taken op het gebied van riolering en drinkwater zijn nog steeds gemeentelijke taken onder verantwoordelijkheid van het stadsbestuur. Waternet voert deze taken uit in opdracht van het stadsbestuur.
In de loop van de afgelopen 400 jaar is er incidenteel wel informatie opgemaakt en ontvangen door de waterschappen en zeer verspreid opgenomen in de archieven van de rechtsvoorgangers van het huidige waterschap en van Waternet. Het hoogheemraadschap Amstelland wisselde bijvoorbeeld informatie uit over de belemmering en bevordering van het overtollige water uit het boezemgebied via het stadswater. Een deel van deze informatie in archieven is als voorbeeld digitaal beschikbaar via de website van het waterschap. Een deel van dit materiaal is inzoombaar. Ook in series en dossiers kunnen stukken op papier verspreid zijn bewaard over de grachten in het verleden. Welke informatie beschikbaar is kunt u vinden in de archiefinventarissen op de website van het historisch archief van het waterschap. De stukken over de grachten zijn doorgaans onder vele andere zoekwoorden vindbaar dan het woord grachten: stadswater, waterverversing.

Weblink met voorbeelden van informatie over grachten

Gebruik van de naam van vergeten polder Uyllanden

De naam Uyllanderbrug is gegeven aan een nieuwe brug voor de ontsluiting van IJburg nabij Amsterdam over het Amsterdam-Rijnkanaal. De naam verwijst volgens een bericht in IJburgernieuws naar het poldertje Uyllanden in Diemen. Door de naamgeving van de brug is de naam Uyllanden voor het eerst na vele jaren in beeld gekomen en aan de vergetelheid ontrukt. Wie had daar rond Amsterdam ooit van gehoord?  Wat heeft de naam te maken met uilen op die plaats? 

kaart Zeeburg Diemerdijk ca 1750

Voor informatie over het poldertje kan een belangstellende terecht in de archieven van het waterschap. In deze archieven is de kans groot dat men kan vinden wat er in het verleden is vastgelegd over deze naam of dit poldertje. Zo zijn er veel meer eigennamen van locaties in het werkgebied van het waterschap die in het verleden bekend waren en genoemd zijn in teksten over de taakuitvoering van voormalige polderbesturen. Daarom is het boeiend om het voorbeeld van de Uyllanden te gebruiken om te laten zien wat er bewaard kan zijn in de archieven. De naam van het poldertje komt niet voor op de lijst van besturen van opgeheven rechtsvoorgangers van het huidige waterschap.

kaart Zeeburg Diemerdijk 1886

Miniatuur van Gemeenlandshuis uit 1921

Tijdens de expositie in het kader van de Maand van de Geschiedenis 2012 werd onder andere deze groepsfoto uit 1921 getoond. Hij is gemaakt bij het afscheidsdiner van W.G. Dedel als dijkgraaf. Het miniatuur gemeenlandshuis dat op tafel stond was tijdens de expositie beschreven als maquette. Meerdere mensen vroegen toen of het geen suikerwerk zou kunnen zijn. Dergelijke betrokkenheid en belangstelling vragen natuurlijk om nader onderzoek.

thema Arm en rijk bij het waterschap

Het thema van de Maand van de Geschiedenis 2012 is ‘Arm en Rijk’. Voor de samenstelling van een kleine expositie hebben we een selectie gemaakt uit de archieven van de rechtsvoorgangers van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht. Deze stukken tonen hoe het thema ‘Arm en rijk’ zijn weerslag heeft gekregen in de administratie en archieven van waterschappen.

Weblink naar online expositie over Arm en rijk

Archieven over Gemeenlandshuis Amsterdam

Ter gelegenheid van de Monumentendag 2012 is het gebouw opengesteld voor het publiek.
Iedereen kan informatie vinden over het gebruik in het verleden van het gemeenlandshuis aan de Diemerzeedijk 27 te Amsterdam, voorheen te Diemen.

Tegenwoordig is dat markante gebouw goed te zien vanaf de ringweg A10 van Amsterdam.
Veel teksten en afbeeldingen zijn bewaard in de archieven van het waterschap hoogheemraadschap Amstel, Gooi en Vecht in Amsterdam (AGV). Wat bewaard is op papier kan iedereen  aanvragen voor inzage.
Wie een indruk wil krijgen van het materiaal dat digitaal beschikbaar is via internet kan een beperkte selectie  bekijken via de volgende weblink.
Klik hier voor afbeeldingen van het gemeenlandshuis

In de archieven zijn dossiers gevormd met stukken over het gemeenlandshuis. Dat is gebeurd in de tijd dat het bestuur van het hoogheemraadschap Zeeburg en Diemerdijk nog zeggenschap had over het gebouw. Ook in andere bestanden staat informatie over het gebouw maar dat is afhankelijk van wat de belangstellende zelf kan opsporen met behulp van de archiefinventaris. Dat is een creatieve en boeiende zoekaktie. Weblink naar zoekwoord gemeenlandshuis

Expeditie Amstel. Unieke boottochten met gids.

Dit jaar is evenals in 2011 de gelegenheid voor belangstellenden om deel te nemen aan de Expeditie Amstel. Dat is een unieke boottocht over de Amstel onder leiding van een deskundige gids. Deze vertelt tijdens de expeditie over het waterbeheer in heden en verleden in het gebied van de Amstel. Hij zal vanaf de boot en nabij de oever wijzen op concrete elementen die in het landschap en de omgeving zijn te zien.

Klik hier voor een link naar info over de expeditie.

Voor belangstellenden voor en na de boottocht en voor anderen bestaat ook de mogelijkheid om informatie over waterbeheer in het verleden op te sporen in de historische archieven van het waterschap. De originele stukken zijn grotendeels openbaar en kunnen op afspraak worden geraadpleegd. Voor een eerste kennismaking met het materiaal is een beperkte selectie gedigitaliseerd. Dit is te zien via de website van het historisch archief van AGV. Via het zoekscherm op internet is het ook mogelijke andere selecties te zien, bijv. de watercanon.

Klik hier voor een selectie van kaarten met het zoekwoord Amstel.

Klik hier voor een selctie van beelden met het zoekwoord watercanon.

Waterstand waterpeil waterlozing polderpeil

Dit zijn enkele kernbegrippen van de taken van het waterschap. In de archieven is veel informatie te vinden over deze zaken in het verleden. Het betreft registraties voor de uitvoering van de taken die vroeger zijn opgemaakt. Ook nu nog kunnen deze geraadpleegd worden omdat het waterschap vele meters papier over waterpeilen bewaart in de archieven. In het verleden werden deze registraties gemaakt in allerlei soorten en varianten voor verschillende doeleinden. Deze zijn onder uiteenlopende beschrijvingen opgenomen in de archiefinventarissen van voormalige waterbeheerder in de regio. De waterpeilen zijn vastgelegd in AP of Amsterdams peil of NAP Nieuw Amsterdamse peil.

Hieronder staat een afbeelding van de wijze waarop de rapporten met weekverslagen van waterschap Groot-Mijdrecht bewaard werden nadat de weekstaten destijds per jaar werden opgerold en in pakpapier werd verpakt (vanaf 1881).